rajgród
Pierwsze ślady osadnictwa ludzkiego na terenie Rajgrodu pochodzą sprzed 9000-7000 lat. Nad jeziorem Dreństwo znaleziono szkielety ludzi kromaniońskich.
W wiekach średnich na wyspie, gdzie wznosiło się wzgórze, Jaćwingowie założyli warowny gród. Gród Raj był główną siedzibą plemienia jaćwieskiego - Zlinców. Strzegł on szlaku handlowego wiodącego z Mazowsza w głąb ziem jaćwieskich. Wzmianki o miejscowości pochodzą już z X wieku i pojawiają się zarówno w źródłach polskich jak i ruskich, a potem krzyżackich. Gród miał prawdopodobnie duże znaczenie. Wielokrotnie zdobywany i niszczony był ponownie odbudowywany. Około 1280 roku został zajęty przez księcia litewskiego Narymunta. Przyjęła się wówczas nazwa Rajgrodu. W 1360 roku Kazimierz Wielki nakazał kasztelanowi wiskiemu budowę w Rajgrodzie zamku. Zamek ten podobno nie został jeszcze ukończony, gdy zniszczył go już najazd krzyżacki.
W początkach XVI wieku w zachodniej części wzgórza - tam gdzie najprawdopodobniej był zbudowany wcześniej gród jaćwieski - wzniesiono rezydencjonalny "wielki dwór", który funkcjonował do połowy XVII wieku. Jeszcze w końcu XIX wieku widoczne były na powierzchni ziemi resztki fundamentów i gruz ceglany, obecnie jednak nie ma widocznych śladów po zabudowaniach, a średniowieczne obwałowania ziemne również już znikły. Grodzisko znajduje się na końcu półwyspu przy wschodnim brzegu Jeziora Rajgrodzkiego, na wysokim wzgórzu, wznoszącym się do 14 metrów ponad poziom jeziora. Teren był kilkukrotnie badany, między innymi w 1916 roku przez B.Ehrucha i w 1969 roku przez Danutę Jaskanis.
Następnie ziemie te dostały się pod panowanie litewskie - w ręce rodu kniaziów Glińskich. Po zdradzie kniazia Michała i konfiskacie jego dóbr, w 1509 król Zygmunt I Stary przekazał je wojewodzie wileńskiemu M. Radziwiłłowi.
W połowie XV w. Rajgród otrzymał prawa miejskie. Powtórnie nadała je Anna Kiszczyna w 1566 r. Określono wówczas herb Rajgrodu: cztery czarne kowalskie ćwieki na złotym polu i napis: "SIGILLUM CIVITATIS RAJGRODEN". Potwierdzenia przywilejów i nadania miastu praw magdeburskich dokonał w 1679 r. Jan III Sobieski.
W czasie powstania listopadowgo stoczono pod Rajgrodem zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi. Mieszczanie również brali czynny udział w powstaniu - styczniowym, za co miastu zostały odebrane prawa miejskie w 1870 roku. Przywrócono je dopiero w 1924 r.
W czasie obu wojen światowych miasteczko zostało dotkliwie zrujnowane. W 1942 roku hitelrowcy dokonali całkowitej eksterminacji ludności żydowskiej. W dniu 8 września 1944 r. na Grzędach - Czerwonym Bagnie rozegrała się jedna z największych bitew partyzanckich, jaką stoczył 9 Pułk Strzelców Konnych Armii Krajowej z Niemcami.
W okolicy Rajgrodu znajdują się rezerwaty przyrody: Czapliniec Bełda (miejsce gnieżdżenia się czapli siwej w borze sosnowym), Czerwone Bagno (ostoja łosia) i Grzędy (bór sosnowy, las liściasty o charakterze grądu i olsu), a także torfowisko Kuwasy. Zabytki: kościół parafialny (1913), dwie drewniane kapliczki (XIX w.), zabudowa rynku (XIX w.). Na terenie gminy w okolicach miejscowości Czapliniec znajduję się rezerwat ochrony czapli siwej.
W wiekach średnich na wyspie, gdzie wznosiło się wzgórze, Jaćwingowie założyli warowny gród. Gród Raj był główną siedzibą plemienia jaćwieskiego - Zlinców. Strzegł on szlaku handlowego wiodącego z Mazowsza w głąb ziem jaćwieskich. Wzmianki o miejscowości pochodzą już z X wieku i pojawiają się zarówno w źródłach polskich jak i ruskich, a potem krzyżackich. Gród miał prawdopodobnie duże znaczenie. Wielokrotnie zdobywany i niszczony był ponownie odbudowywany. Około 1280 roku został zajęty przez księcia litewskiego Narymunta. Przyjęła się wówczas nazwa Rajgrodu. W 1360 roku Kazimierz Wielki nakazał kasztelanowi wiskiemu budowę w Rajgrodzie zamku. Zamek ten podobno nie został jeszcze ukończony, gdy zniszczył go już najazd krzyżacki.
W początkach XVI wieku w zachodniej części wzgórza - tam gdzie najprawdopodobniej był zbudowany wcześniej gród jaćwieski - wzniesiono rezydencjonalny "wielki dwór", który funkcjonował do połowy XVII wieku. Jeszcze w końcu XIX wieku widoczne były na powierzchni ziemi resztki fundamentów i gruz ceglany, obecnie jednak nie ma widocznych śladów po zabudowaniach, a średniowieczne obwałowania ziemne również już znikły. Grodzisko znajduje się na końcu półwyspu przy wschodnim brzegu Jeziora Rajgrodzkiego, na wysokim wzgórzu, wznoszącym się do 14 metrów ponad poziom jeziora. Teren był kilkukrotnie badany, między innymi w 1916 roku przez B.Ehrucha i w 1969 roku przez Danutę Jaskanis.
Następnie ziemie te dostały się pod panowanie litewskie - w ręce rodu kniaziów Glińskich. Po zdradzie kniazia Michała i konfiskacie jego dóbr, w 1509 król Zygmunt I Stary przekazał je wojewodzie wileńskiemu M. Radziwiłłowi.
W połowie XV w. Rajgród otrzymał prawa miejskie. Powtórnie nadała je Anna Kiszczyna w 1566 r. Określono wówczas herb Rajgrodu: cztery czarne kowalskie ćwieki na złotym polu i napis: "SIGILLUM CIVITATIS RAJGRODEN". Potwierdzenia przywilejów i nadania miastu praw magdeburskich dokonał w 1679 r. Jan III Sobieski.
W czasie powstania listopadowgo stoczono pod Rajgrodem zwycięską bitwę z wojskami rosyjskimi. Mieszczanie również brali czynny udział w powstaniu - styczniowym, za co miastu zostały odebrane prawa miejskie w 1870 roku. Przywrócono je dopiero w 1924 r.
W czasie obu wojen światowych miasteczko zostało dotkliwie zrujnowane. W 1942 roku hitelrowcy dokonali całkowitej eksterminacji ludności żydowskiej. W dniu 8 września 1944 r. na Grzędach - Czerwonym Bagnie rozegrała się jedna z największych bitew partyzanckich, jaką stoczył 9 Pułk Strzelców Konnych Armii Krajowej z Niemcami.
W okolicy Rajgrodu znajdują się rezerwaty przyrody: Czapliniec Bełda (miejsce gnieżdżenia się czapli siwej w borze sosnowym), Czerwone Bagno (ostoja łosia) i Grzędy (bór sosnowy, las liściasty o charakterze grądu i olsu), a także torfowisko Kuwasy. Zabytki: kościół parafialny (1913), dwie drewniane kapliczki (XIX w.), zabudowa rynku (XIX w.). Na terenie gminy w okolicach miejscowości Czapliniec znajduję się rezerwat ochrony czapli siwej.
Warte odwiedzenia są:
- Góra Zamkowa w Rajgrodzie – wzniesienie na półwyspie jeziora Rajgrodzkiego, w przeszłości znajdowało się tu grodzisko jaćwieskie. Ze wzniesienia można podziwiać panoramę jeziora i okolice.Kościół Parafialny pw. NNMP w Rajgrodzie z roku 1912r. W stylu neogotyckim, z czerwonej cegły.
- Rynek – obecnie Plac 1000-lecia, znajduję się tu mnóstwo starych kamienic stylizowanych na żydowska architekturę z przełomu XIXw.
- Dworek organistów (Koniecków i Kurpiewskich) - XIX wieczny dworek z kolumnami,
- Kapliczka - drewniana kapliczka z połowy XIX wieku.
- Kaplica na cmentarzu - murowana kaplica na cmentarzu parafialnym z 1826r.
- Dworek w Opartowie - XIX wieczny dworek, nad brzegiem Jeziora Rajgrodzkiego
- Młyn na Wojdach - młyn wodny w Wojdach z 1911 r.
- Kościół Parafialny pw. św. Wojciecha w Rydzewie – drewniany kościół z XIX wieku z zabytkowymi organami.
Informacje zaczerpnięto z :
- S.Maciejewski "Po ziemi Suwalskiej"
- S.Maciejewski "Szlakami Północnej Suwalszczyzny"
- I.W. Baturowie "Po ziemi Augustowskiej"
- W.Batura "Szlakami Południowej Suwalszczyzny"
- J.Bacewicz "Podstawy wiedzy regionalnej ziemia suwalska"